Ferit Tüzün

Ferit Tüzün(d. 1929, İstanbul – ö. 21 Ekim 1977, Ankara), Türk besteci.
“Midas’ın Kulakları", "Çeşmebaşı Balesi", "Esintiler" gibi yapıtlarıyla tanınan ünlü bir bestecidir.

Yaşamı

1929 yılında İstanbul'un Eyüp semtinde dünyaya geldi. Babası öğretmen Mustafa Rahmi Bey idi. Çocukluğu Kınalıada’da geçti. İlkokulu Kınalıada’da bitirdikten sonra babasının ölümü üzerine Ankara’daki ablasının yanına giderek öğrenimini Ankara Atatürk Lisesi’nde sürdürdü

Ankara Konservatuarı

Ablası Bedriye Tüzün’ün İstanbul Konservatuvarı şan bölümü mezunu olması nedeniyle müzik ile erken yaşta tanışmış olan Ferit Tüzün, ablası aracılığıyla Ulvi Cemal Erkin ile tanıştı ve Ankara Konservatuvarı'na piyano bölümü öğrencisi olarak girdi. Erkin’in ve Necil Kazım Akses’in önerileri ile kompozisyon bölümüne de kaydolan Ferit Tüzün, 1949’da Piyano Yüksek bölümünden, 1951’de Kompozisyon bölümünden mezun oldu. Her iki bölümü de birincilikle tamamlamıştı. Mezuniyetinden sonra iki yıl Kompozisyon bölümünde Necil Kazım Akses’in asistanlığını yaptı.
İlk önemli eseri olan “Ninni” adlı orkestra yapıtını konservatuarın son sınıfında öğrenci iken bestelemişti. Bu eser, 1952’de Cemal Reşit Rey yönetimindeki İstanbul Şehir Orkestrası tarafından ilk defa seslendirildi.

Münih Müzik Akademis

Milli Eğitim Bakanlığı’nın açtığı sınavı kazanarak 1954’te Münih Müzik Akademisi’ne gönderildi; ünlü şef Fritz Lehmann’ın öğrencisi oldu. Lehmann’ın ölümü üzerine orkestra şefliği çalışmalarını Adolf Mennerich ve Gotthold Ephraim Lessing'in yanında sürdürdü. Bir yandan kompozisyon alanında çalışan Tüzün, Münih’te iki önemli besteci ile tanıştı ve onlardan kompozisyon dersi aldı: Karl Amadeus Hartmann ve Carl Orff. Müzik eğitimini 1958’de tamamladıktan sonra bursunu bir yıl daha uzatarak Münih Devlet Operası’nda şef yardımcılığı yaptı; ayrıca çeşitli kentlerde konserler yönetti.
Almanya'da kaldığı süre içinde bestelediği "Anadolu Süiti" (1954), "Türk Cappriccio'su" (1956) ve "Humoresque (Nasreddin Hoca)" (1957) adlı eserlerinin ilk seslendirilişleri Münih Flarmonisi tarafından yapıldı. Bu üç eser, Ferit Tüzün’ün önemli yapıtları arasında kabul edilir. Anadolu Suiti adlı yapıtı, daha sonra besteleyeceği Çeşmebaşı Balesi’nin temelini oluşturmuştur.

Türkiye’ye dönüşü

1959 yılında Türkiye’ye dönen müzisyen, Ankara Devlet Opera ve Balesi orkestra şefi olarak görev yaptı. Bir yandan da bestecilik çalışmalarını sürdüren sanatçının en önemli eserleri; ilk Türk balesi olan Çeşmebaşı, TRT'nin siparişi üzerine yazdığı Midas’ın Kulakları operası ve yine TRT’nin siparişi üzerine bestelenmiş “Esintiler” adlı orkestra eseridir. Ayrıca konusunu Elazığ dolaylarından alan bir bale olan “Çayda Çıra” için bestelediği bir bale süiti ile ilk defa 2004 yılında seslendirilen “Kınalı Eller” adlı bir bale süiti vardır.^[1] Bilinen son yapıtı olan “Söyleşi”, Kültür Bakanlığı tarafından Cumhuriyetin 50. yılı kutlamaları için sipariş edilmiş bir orkestra yapıtıdır.

Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü

Tüzün, 1974 yılında Ankara Konservatuarı’nda öğretmenlik yaptıktan sonra Ocak 1977’de Devlet Opera ve Balesi’nin Genel Müdürü olarak atandı. Bu görevi sürdürürken geçirdiği bir kalp krizi sonucu 21 Ekim 1977’de beklenmedik şekilde hayatını kaybetti. Cenazesi, Karşıyaka Mezarlığı’na defnedildi.

Ölümünden sonra

Tüzün, ölümünden 23 yıl sonra (2000 yılında) Sevda - Cenap And Müzik Vakfı tarafından “Onur Ödülü Altın Madalyası” ile ödüllendirildi . Hakkında, Şefik Kahramankaptan tarafından yaılan "Çeşmebaşından Esintilerle: Ferit Tüzün" adlı kitap, 6 Aralık 2001'de yayımlandı

Başlıca Eserleri

Orkestra ve Koro Eserleri

• “Ninni”, orkestra eseri, 1950.
• “Senfoni”, orkestra eseri, 1952.
• “Atatürk”, Cahit Külebi’nin şiiri üzerine, orkestra eseri, 1952.
• “Anadolu”, orkestra suiti, 1954.
• “Türk Kapriçiyosu”, orkestra eseri, 1956.
• “Humerosque (Nasreddin Hoca)”, orkestra eseri, 1956.
• “Esintiler”, orkestra eseri, 1965.
• “Altı Türkü”, dört sesli koro için, 1964.

Piyano, Oda ve Sahne Müziği Eserleri

• “Trio”, keman piyano ve viyolonsel için, oda müziği eseri, 1050.
• “Duo”, keman ve piyano için, oda müziği eseri, 1950.
• “Piyano parçaları”, 1948.
• “Tema ve çeşitlemeler”, piyano eseri, 1950.
• “Canzonetta ve Gavotta”, piyano eseri, 1950.
• “Bir piyes yazalım”, sahne müziği eseri

Kaynakça

1. ^ ^{a b c d} Onur Şenel, Ferit Tüzün’ün Çağdaş Türk Besteciliği için Önemi, Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tez, Ankara 2006
2. ^ NTVMSNBC.com sitesi, Besteci Ferit Tüzün'e Madalya 5 Aralık 2000
3. ^ Şefik Kahramankaptan sitesi, Şefik Kahramankaptan kitapları, Erişim tarihi:26.03.2012
4. Wikipedi özgür ansiklopedi