Orhan Kemal

 




Orhan Kemal (asıl adı Mehmet Raşit Öğütçü) (d. 15 Eylül 1914 - ö. 2 Haziran 1970), toplumcu gerçekçi, Türk romancısı ve oyun yazarıdır.

Yaşamı

Orhan Kemal, milletvekili ve bakanlık yapmış Abdülkadir Kemali Bey ile ortaokul mezunu aydın bir kadın olan Azime Hanım'ın oğludur. 15 Eylül 1914'te Adana'nın Ceyhan ilçesinde dünyaya geldi. Babası siyasal nedenlerle 1931'de Suriye'ye yerleşince, orta öğrenimini kendi isteğiyle yarıda bıraktı ve Suriye'de bulaşıkçılık ve matbaa işçiliği yaptı. Bir yıl sonra tek başına Türkiye'ye dönerek Adana'da çırçır fabrikalarında işçilik ve kâtiplik yaptı. Bu yıllardaki birikimleri, ilerde romanlarına hayat vermiştir. 1937'de çırçır fabrikasında (Milli Mensucat) bir işçi olan Nuriye ile evlendi. Bir yıl sonra ilk çocuğu Yıldız doğdu.
1938'de Niğde'de askerliğini yaparken "Maksim gorkive Nazım Hikmet kitapları okumak", "yabancı rejimler lehinde propaganda ve isyana muharrik" suçundan 5 yıl hapis cezasına mahkûm edildi. 1940'ta, Bursa Cezaevi'nde tanıştığı Nazım Hikmet'in toplumcu görüşlerinden etkilendi; kendisinden Fransızca, felsefe ve siyaset dersleri aldı. Orhan Kemal'i şiir yerine roman ve öykü yazmaya teşvik eden de Nazım Hikmet oldu.
İlk öykülerini Bacaksız Orhan takma adıyla yayımladı. İlk kez 1943'te İkdam Gazetesi'nde "Asma Çubuğu" öyküsünde Orhan Kemal adını kullandı.
1943'te tahliye olunca Adana'ya döndü. Amelelik ve hamallık gibi işlerde çalıştı. 1944'te doğan oğluna Nazım adını verdi. 1949'da üçüncü çocuğu Kemali'nin doğumundan sonra, 1950'de ailesiyle İstanbul'a yerleşti ve ölümüne kadar kitap ve makale yazarak geçindi. 1957'de dördüncü çocuğu Işık doğdu.
1958'de Sait Faik Hikaye Armağanı'nı Kardeş Payı adlı öyküsü ile aldı.
1966'da "hücre çalışması ve komünizm propagandası" yaptıkları gerekçesi ile iki arkadaşı ile birlikte tutuklandı. "Suç teşkil eden bir cihet bulunmadığı" yolundaki bilirkişi raporu üzerine bir ay sonra serbest bırakıldı.
1967'de 72. Koğuş oyunu ile Ankara Sanatseverler Derneği tarafından en iyi oyun yazarı seçildi. 1969'da Türk Dil Kurumu Ödülü'nü ve Sait Faik Hikaye Armağanı'nı Önce Ekmek adlı kitabı ile aldı.
Bulgar Yazarlar Birliği'nin çağrısı üzerine gittiği Sofya'da, tedavi görmekte olduğu hastanede 2 Haziran 1970'te öldü.
Anısını yaşatmak için İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde, Cihangir semtinde Orhan Kemal Müzesi açıldı.1972'den bu yana adına bir roman yarışması (Orhan Kemal Roman Armağanı) düzenlenmektedir.

Eserleri

Orhan Kemal, yoksul kesimin, işçilerin, öğrencilerin, "kerhanedeki adamın" yaşamını anlatan öykü ve romanlar yazmış ve insan-toplum ilişkilerini gerçekçi bir dille yansıtmıştır. 27 roman, 19'u öykü kitabı ile anı, inceleme, oyun, röportaj türünde kitaplar bırakmıştır.

Öyküleri

Duygu (1948) Menevşe (1948) Ekmek Kavgası (1949) Pezevenkler (1950) Sarhoşlar (1951) Çamaşırcının Kızı (1952) 72. Koğuş (1954) Grev (1954)

Arka Sokak (1956) Kardeş Payı (1957) Babil Kulesi (1957) Dünya'da Harp Vardı (1963) Mahalle Kavgası (1963) İşsiz (1966) Önce Ekmek (1968) Küçükler ve Büyükler (1971- ölümünden sonra).

Yağmur Yüklü Bulutlar (1974) Kırmızı Küpeler (1974) Oyuncu Kadın (1975) Romanları Baba Evi (1949) Avare Yıllar (1950) Murtaza (1952) Cemile (1952) Bereketli Topraklar Üzerinde (1954) Suçlu (1957) Devlet Kuşu (1958) Vukuat Var (1958) Dünya Evi (1958) Gavurun Kızı (1959) Küçücük(1960) El Kızı (1960) Hanımın Çiftliği (1961) Eskici ve Oğulları (1962- Eskici Dükkanı adıyla 1970) Gurbet Kuşları (1962) Sokakların Çocuğu (1963) Kanlı Topraklar (1963) Bir Filiz Vardı (1965) Müfettişler Müfettişi (1966) Yalancı Dünya (1966) Evlerden Biri (1966) Arkadaş Islıkları (1968) Sokaklardan Bir Kız (1968) Üç Kağıtçı (1969) Kötü Yol (1969) Kaçak (1970-ö.s.) Tersine Dünya (1986-ö.s) Dünya Dönüyor (1953) Neden Böyle (1956) Uçurum (2014) Oyun İspinozlar (1965) 72. Koğuş (1967) Anı Nazım Hikmet’le Üç buçuk Yıl (1965) İnceleme Senaryo Tekniği ve Senaryoculuğumuzla İlgili Notlar (1963) Röportaj İstanbul’dan Çizgiler (ö.s.) 1971 rev (1975) Kaynak Wikipedi Özgür Ansiklopedi Ayrıca Bakınız Orhan Kemal Müzesi resmi Web sitesi

Serseri Milyoner/İki Damla Gözyaşı (1976) Arslan Tomson (1976- ö.s) İnci’nin Maceraları (1979 - ö.s)